Social media heeft er een groot legitimiteitsprobleem bij. Nu ook Mark Zuckerberg uit de bocht is gevlogen door te kiezen voor een fascistische president en verregaande deregulatie is het wellicht tijd om X, Instagram, Whatsapp en Facebook vaarwel te zeggen. Maar wat dan?
Vanaf het moment dat Elon Musk Twitter overnam en er X van maakte, is de man helemaal mesjogge geworden. Grootheidswaanzin of drugsgebruik? Foute boel in ieder geval. Maar inmiddels volgen alle zogenaamd grote mannen van de Big Tech-platforms de roodharige fascist uit Queens. Is het niet uit karakterzwakte dan toch uit eigenbelang.
Vandaar dat Jeff Bezos (Amazon, eigenaar Twitch) de publicatie van een cartoon in ‘zijn’ Washington Post verhinderde, want knielen met een zak geld voor Trump kwam wat te dicht bij de werkelijkheid.
Ook Mark Zuckerberg (Facebook start in 2004) heeft zich voorgoed losgezongen van de realiteit en de feiten, iets anders is van zijn toespraak niet te maken. En Europa heeft het gedaan.
Rechts: de onvoltooide en geweigerde cartoon van Ann Telnaes

Europa heeft steeds meer wetten die censuur institutionaliseren en het moeilijk maken om daar iets innovatiefs te bouwen. Latijns-Amerikaanse landen hebben geheime rechtbanken die bedrijven kunnen bevelen om dingen stilletjes te verwijderen. China heeft onze apps zelfs gecensureerd zodat ze niet meer werken in het land. De enige manier waarop we deze wereldwijde trend kunnen tegengaan is met de steun van de Amerikaanse overheid, en daarom was het de afgelopen vier jaar zo moeilijk toen zelfs de Amerikaanse overheid censuur stimuleerde. Door achter ons en andere Amerikaanse bedrijven aan te gaan, heeft ze andere regeringen aangemoedigd om nog verder te gaan. Maar nu hebben we de kans om de vrijheid van meningsuiting te herstellen en ik ben enthousiast om die kans te grijpen.
Mark Zuckerberg (7 januari 2025)
Tekst van een complotdenker. Staatscensuur, zover zijn we nog niet. Verder begrijpt Mark kennelijk niet dat het normaal is dat markten gereguleerd moeten worden. Net als die Mark die we tot voor kort in Den Haag hadden. Anders werken ze niet ten gunste van iedereen en zorgen ze alleen voor meer ongelijkheid en machtsconcentratie. Maar ja, dat willen die hufters dus en Trump gaat dat faciliteren, waarschijnlijk.
Pak de macht terug
Op 1 januari 2009 opende ik mijn Twitter-account (start 2006). Opvallend was de warme ontvangst van andere Tweeps, zoals ze zichzelf en anderen nog noemde. Leuk, gezellig en leerzaam was dat.
In die jaren probeerde ik veel online platformen en social tools, die het soms maar kort volhielden of werden overgenomen door Google, Facebook, Apple of Amazon. Wanneer precies de omslag kwam, weet ik niet. Maar de opdringerige noodzaak om in die sociale media aanwezig te zijn voor het bereik, vond ik het vervelend worden.
Aan Snapchat, Threads of TikTok ben ik nooit begonnen, bij Clubhouse gingen je praatjes ‘rechtstreeks’ naar Shanghai. Mijn Instagram heb ik intussen verwijderd, Pixelfed zou een vervanger kunnen zijn.
Het afgelopen jaar merkte ik dat er meer mensen van X verdwenen en ook over weerzin tegen het medium hoorde je vaker. Tegelijk had ik de indruk dat er meer activiteit plaatsvond op Facebook.
Voor persoonlijke en groepscommunicatie wordt nog een andere app gebruikt van Meta die ook invloed heeft op je Facebook tijdlijn: Whatsapp. Hoewel Signal een volwaardig alternatief is, moet je klanten, vrienden en familie wel meekrijgen. Of het buitenbeentje durven zijn.

Dag vogeltje
Inmiddels sta ik op het punt om mijn Twitter-account te verwijderen. Ik twijfelde om te blijven lurken, want het snelle nieuws kwam toch vaak via Twitter. Maar X heeft nu Grok, een mede door Musk ontwikkelde chatbot met generatieve kunstmatige intelligentie. Die bot zegt dit over mij (tweemaal geprobeerd) op basis van 75 berichten (van de 14.400). Die profieltjes (format: beschrijving, conclusie, voorbeeld) sluiten steeds af met een tweet uit je tijdlijn.
Grokje 1:
@bartvanmaanen is een activistische stem die zich hard maakt voor duurzaamheid en tegen kapitalisme, met een scherpe pen voor politieke kritiek. Hij heeft een podcast over grondbezit en eigendom, en is betrokken bij de strijd om de Lutkemeerpolder. Hij gelooft dat het minachten van geesteswetenschappen het einde van de democratie inluidt.
Bart heeft het druk gehad met het bekritiseren van politiek en beleid, van de Lutkemeerpolder tot handelsverdragen.
Wat verbindt liberalisme met fascisme? Mensen als
@bentebecker dus. – @bartvanmaanen
Grokje 2:
@bartvanmaanen is een activistische stem die zich hard maakt voor duurzaamheid en tegen kapitalisme, met een scherpe pen voor politieke kritiek. Hij heeft een podcast over grondbezit en eigendom, en is duidelijk niet bang om zijn mening te geven over controversiële onderwerpen zoals de situatie in Israël en de Nederlandse politiek.
Bart heeft flink uitgehaald naar politici, de VVD en het kabinet, en spreekt zich uit tegen verzilting en voor voedselvoorziening.
Wat een schitterende dag voor een depressie.- @bartvanmaanen
Ik moet zeggen dat het best treffende profielen zijn, maar zeker niet ‘heel de mens’. Een mening is op X snel ‘activistisch’, want daar slaan weer anderen goed op aan. Voer voor het boosheidsalgoritme. En blijf je bezig met… tja, met wat eigenlijk. En hup, daar is weer een gesponsorde mededeling. Die zijn onder Musk irritant verveelvoudigd om je naar een abonnement te drijven.
Vertrekken dus, maar wat dan?
Alternatieven voor social media
Eerder probeerde ik Mastodon als alternatief voor Twitter, maar echt lekker ging dat niet. Inmiddels lijkt Bluesky een betere opvolger, wellicht ook door de gelijkende vormgeving (waaruit mijn conservatieve en luie inslag mag worden verklaard). Maar de gewenning of noodzakelijke aanwezigheid op Facebook of Instagram is daarmee niet opgelost.
Hoewel Facebook zich voorlopig nog aan Europese wetgeving zal moeten houden, zullen we niet onmiddellijk veel merken van het wegvallen van factcheckers. Sowieso wordt er nu al veel lulkoek gepost, die ik niet slik.
Maar laten we eerst kijken wat we van een social media verwachten? We willen iets aan de man brengen, een verhaal vertellen, een mening uiten, een gesprek daarover openen, andere mensen horen of volgen.
Daar zijn best veel platforms voor geschikt, misschien niet voor de korte baan van 140/280 tekens, maar wel voor een verhaal waar op gereageerd kan worden. Als je dat zoekt, kun je terecht op platforms als Substack, Beehiive, Vocal, Ghost of Medium.
Eigenlijk is het bloggen weer helemaal terug, nu met de mogelijkheid om wat geld voor je inspanningen te krijgen. Schrijvers en journalisten maken er gebruik van. Als je een Nederlands platform zoekt, is Petje Af een mogelijkheid. Maar – tip! – je kan natuurlijk gaan publiceren met een WordPress website. Met bloggen en nieuwsbrieven kun je ook publiek bereiken.
Stuur een mailtje als je weer ouderwets controle wil over jouw digitale verhalen. Wellicht is een stap terug wel twee stappen voorwaarts?!
Foto boven: Social Media Marketing Mix via HTSBO